Yếu tinh trùng là tình trạng không có tinh trùng trong mẫu tinh dịch khi xuất tinh. Đây là tình trạng khá phổ thông ở những nguyên nhân gây vô sinh nam giới hiện nay.
Vô cơ do không tinh trùng được chia thành hai nhóm: do tắc nghẽn và không do tắc nghẽn. Trong nhóm do tắc nghẽn, duyên do thường thấy nhất là do bất thường về cấu trúc hay chức năng của đường dẫn tinh dẫn đến vô sinh nam giới. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp bệnh nhân có kết hợp cả hai nguyên do.
Nguyên do
Có nhiều duyên do có thể gây ra tình trạng yếu tinh trùng nhưng thường gặp nhất là do rối loạn quá trình sinh tinh và thất thường ở đường dẫn tinh.
Rối loạn quá trình sinh tinh: Đây là nguyên nhân có thể chiếm đến 50% các trường hợp không tinh trùng. Sinh tinh là một quá trình phức tạp xảy ra bên trong tinh hoàn. Các rối loạn về sinh tinh có thể gặp như giảm sinh tinh, hội chứng chỉ có tế bào Sertoli... Thất thường về yếu tố di truyền được cho là những nguyên nhân vô sinh ở nữ giới khá cao so với nam giới cũng có thể là một trong những nguyên do gây ra tình trạng không tinh trùng. Có đến khoảng 30% trường hợp không tinh trùng hay tinh trùng ít, yếu, dị dạng nặng có thất thường về cấu trúc gene.
Thất thường ở đường dẫn tinh: Thường gặp nhất là do tắc ống dẫn tinh, nơi dẫn tinh trùng từ mào tinh đến niệu đạo sau trong quá trình xuất tinh. Tắc ống dẫn tinh có thể xảy ra sau viêm nhiễm hay trong một số trường hợp sau thắt ống dẫn tinh. Ngoại giả, một số dị tật bẩm sinh như chơi có ống dẫn tinh hai bên cũng có thể là một trong những căn do gây không tinh trùng do tắc nghẽn. Tình trạng này có thể xuất hiện với tần suất khoảng 6%, còn ở nữ giới là 7% gây vô sinh nữ giới do những bất thường ở trứng.
Một số duyên cớ ít gặp khác có thể là rối loạn hoạt động đường dẫn tinh hay suy tuyến yên. Xuất tinh ngược dòng (tinh dịch được đưa ngược vào bàng quang) là một trong những nguyên cớ thường gặp của rối loạn đường dẫn tinh. Tình trạng này có thể xuất hiện lên đến 18% trong các trường hợp không tinh trùng.
Điều trị
Cách trị vô sinh nữ hiệu quả và nam khi muốn sinh con là thu tinh nhân tạo trong các trường hợp vô cơ do không tinh trùng, nếu bệnh nhân không muốn xin tinh trùng người khác, một điều kiện tiên quyết là phải lấy được tinh trùng của người chồng. Trong trường hợp xuất tinh ngược dòng, tinh trùng có thể được lấy từ nước tiểu trong bọng đái (sau khi đã được điều chỉnh pH cho thích hợp).
Trong các trường hợp không tinh trùng do tắc nghẽn, tinh trùng có thể được lấy từ mào tinh bằng vi giải phẫu hay đâm kim xuyên qua da. Trong một số ít trường hợp, khi chẳng thể lấy được từ mào tinh, tinh trùng có thể được lấy từ dịch hoàn. Tinh trùng thu được có thể được dùng trong kỹ thuật bơm tinh trùng vào buồng tử cung, thụ tinh trong ống thử hay tiêm tinh trùng vào bào tương trứng.
